GIÁO DỤC LẠC LOÀI ? Tại sao một đứa trẻ phải dành tới một phần ba cuộc đời để học gần như toàn những thứ mà hai phần ba cuộc đời còn lại sẽ không bao giờ dùng đến? Giáo dục như thế, không chỉ lạc hậu. Không chỉ lạc hướng. Mà là lạc loài. 1. Chúng ta đang đào tạo “gà công nghiệp”, không phải con người? Một đứa trẻ sau 12 năm học, thậm chí 20 năm, bước ra đời mà không biết tự lo cho bản thân, không biết làm gì để sống, không biết mình là ai, muốn gì, giỏi gì, có khả năng tạo lập những giá trị gì cho xã hội — thì đó không phải lỗi của nó. Đó là lỗi của một nền giáo dục dạy để thi, chứ không dạy để sống, dạy để tạo lập giá trị. Chúng ta dạy trẻ công thức hóa học của muối ăn (NaCl), nhưng không dạy chúng cách nấu một bữa cơm. Dạy chúng phân tích cấu trúc DNA, nhưng không dạy chúng hiểu chính tâm hồn mình. Dạy chúng làm văn tả người, nhưng không dạy chúng cách lắng nghe một con người thật. Dạy chúng khám phá sao hoả, đại dương, nhưng lại mù tịt về dinh dưỡng, thức ăn đưa vào cơ thể như thế nào cho hợp lý để khoẻ mạnh. Khi ra đời, chúng giỏi lý thuyết, nhưng lạc lõng trong chính cuộc sống của mình. 2. Học mà không biết sống, đó là học vô ích. Một con chó, con mèo chỉ cần 3 tháng để biết cách kiếm ăn, sinh tồn và tự lập. Còn con người – “loài thông minh nhất” – mất hơn 20 năm vẫn không biết cách tồn tại nếu không có người thuê. Tự nhiên không ngu ngốc. Nếu ở tuổi dậy thì, con người đã có khả năng sinh sản, điều đó có nghĩa: tự nhiên muốn chúng ta đã phải biết cách sống, cách tồn tại trước khi sinh sản. Nhưng giáo dục lại giữ chúng trong chiếc lồng “phải học thêm, phải điểm cao”, khiến bản năng sinh tồn, sáng tạo, và tự chủ bị tước đoạt. 3. Khi giáo dục chỉ nhồi nhét kiến thức, mà quên dạy cách làm một con người, đó là bi kịch. Khoa học không sai. Nhưng ép tất cả mọi người học như nhau, bất kể khả năng, thiên hướng, đam mê — đó là điên rồ. Không phải ai sinh ra cũng để làm nhà khoa học. Có người sinh ra để ch;ữa lành, để sáng tạo, để lắng nghe, để làm đẹp cuộc đời này. Nhưng nền giáo dục lại biến tất cả thành những bản sao mờ nhạt, những “sản phẩm đạt chuẩn”, nhưng vô hồn. 4. Điều chúng ta cần không phải là thêm kiến thức, mà là thêm nhận thức. Dạy trẻ cách học quan trọng hơn dạy chúng học cái gì. Dạy trẻ cách sống quan trọng hơn bắt chúng thuộc lòng cuộc sống của người khác. Giáo dục đúng nghĩa không tạo ra “học sinh giỏi, học sinh xuất sắc”, mà tạo ra con người biết tự hiểu, tự nghĩ, và tự chịu trách nhiệm. Một đứa trẻ được học đúng cách, chỉ cần vài năm để hiểu mình, sống thật và tự lập — đó mới là giáo dục của tương lai. Nếu một nền giáo dục khiến con người quên mất cách sống, cách yêu, cách tự do, thì nó không chỉ lạc hướng, mà là lạc khỏi bản chất con người. Đã đến lúc chúng ta phải dừng lại, nhìn lại, và đặt lại câu hỏi: “Ta đang dạy con người học, hay đang lập trình một cỗ máy biết nghe lời?” Nguồn: Lê Văn Thịnh #bommoney